Przedawnienie roszczeń z tytułu odsetek.

Kwestia przedawnienia roszczeń z tytułu odsetek wbrew pozorom nie jest jednoznaczna.

Aby odpowiedzieć na pytanie kiedy przedawniają się roszczenia z tytułu odsetek, należy sięgnąć do jednej z ulubionych odpowiedzi prawników to zależy. W pierwszej kolejności należy wskazać, że odsetki, podobnie jak wszystkie roszczenia w obrocie gospodarczym przedawniają się. Z tym, że przedawnienia następuje w różny sposób. To zależy od tego, czy dłużnik zapłacił należność główną z opóźnieniem, czy też zapłata w ogóle nie nastąpiła i doszło do przedawnienia należności głównej będącej podstawą do naliczenia odsetek.

Przez wiele lat trwały spory w nauce prawa i orzecznictwie, jaki termin przedawnienia stosować do odsetek. Kwestia ta została ostatecznie rozwiązana dopiero w uchwale z dnia 26 stycznia 2005 III CZP 42/2004 Sądu Najwyższego, w której wskazano, że:

Ustanowiony w art. 118 k.c. (3 letni ? dopisek autora) termin przedawnienia roszczeń o świadczenia okresowe stosuje się do roszczeń o odsetki za opóźnienie także wtedy, gdy roszczenie główne ulega przedawnieniu w terminie określonym w art. 554 k.c. Roszczenie o odsetki za opóźnienie przedawnia się najpóźniej z chwilą przedawnienia się roszczenia głównego.

Dochodzi do sytuacji, gdy termin przedawnienia odsetek różni się od terminu przedawnienia odsetek należności zapłaconych, ale z opóźnieniem. I tak odpowiednio, zgodnie z powyższą uchwałą SN:

Jeśli doszło do przedawnienia roszczenia głównego to roszczenia o odsetki również ulegają przedawnieniu.

Przykładowo: roszczenia główne z tytułu sprzedaży w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy przedawniają się z upływem dwóch lat (art. 554 k.c.). Jeżeli wierzyciel nie przerwał biegu przedawnienia należności głównej, nie może dochodzić samych odsetek od przedawnionej należności głównej. W tym wypadku nie może powołać się na trzyletni okres przedawnienia z art. 118 k.c.  Dzieje się tak dlatego, że roszczenie o odsetki za opóźnienie przedawniło się z chwilą przedawnienia się roszczenia głównego.  Co jeśli wierzyciel nie podjął żadnych czynności przed sądem, w celu dochodzenia swojej należności? Wraz z przedawnieniem roszczenia z tytułu umowy sprzedaży (2 lata) przedawnią się również odsetki od tego roszczenia. Dzieje się tak również jeśli wierzyciel nie otrzymał zapłaty należności od dłużnika.

Co, jeśli dłużnik dokona zapłaty należności głównej z tytułu sprzedaży w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy z opóźnieniem, ale przed terminem jej przedawnienia? Wówczas odsetki za opóźnienie w zapłacie takiej należności nie przedawniają się w terminie dwuletnim, przewidzianym dla roszczenia głównego (art. 554 k.c.). Uzyskują one niezależny od należności głównej charakter i przedawniają się z upływem przewidzianego w art. 118 k.c.  trzyletniego okresu przedawnienia.

Mamy tu dość nieintuicyjną sytuację. Gdy dłużnik, który zapłacił należność główną z opóźnieniem jest w gorszej sytuacji od takiego, który w ogóle nie zapłacił należności. Można bowiem dochodzić od niego zapłaty odsetek za okres 3 lat, zamiast dwóch lat jak od należności głównej.

Przy dochodzeniu zapłaty roszczenia z tytułu odsetek bądź też obronie przed takim roszczeniem warto też pamiętać, że samo roszczenie o zapłatę odsetek ustawowych powstaje z chwilą opóźnienia się dłużnika w spełnieniu świadczenia głównego tj. od dnia następującego po terminie płatności/wymagalności. Czyli, w praktyce handlowej następnego dnia po upływie terminu płatności faktury.

Reasumując, wyobraźmy sobie sytuację, gdy spółka ABC nabyła towar od spółki XYZ z terminem zapłaty na 20.09.2016 r. Kiedy przedawnią się odsetki od tego roszczenia?

1. Jeżeli spółka XYZ nie zapłaciła za towar do 20.09.2018 r. A, co więcej do tego dnia, sprzedająca spółka ABC również nie podjęła żadnych kroków na drodze sądowej. Roszczenie z tytułu odsetek przedawni się wraz z roszczeniem głównym, czyli w dniu 20.09.2018 r. Co w praktyce oznacza, że w przypadku dochodzenia zapłaty odsetek przez spółkę ABC na drodze sądowej w dn. 21.09.2018 r. i później, będzie skutkowało tym, że spółka XYZ będzie mogła podnieść zarzut przedawnienia, aby uzyskać oddalenie powództwa.
2. Natomiast, jeżeli spółka XYZ zapłaciła za towar z dwumiesięcznym opóźnieniem, czyli w terminie 20.11.2016 r. To do dochodzenia roszczenia z tytułu odsetek miałby zastosowanie termin 3 letni. Tak więc odsetki za dzień 21.09.2016 przedawniłyby się 21.09.2019 r. I tak kolejno każdy następny dzień z okresu od 21.09. do 20.11.2016 r., za który odsetki są należne.