GOZ – Przyszłość dla planety i przedsiębiorców

W ostatnim czasie w środowiskach biznesmenów, prawników i przedsiębiorców coraz częściej pada skrót GOZ. Czym właściwie jest, dlaczego tak wiele się o nim mówi i jaki wpływ będzie mieć na gospodarczą rzeczywistość?

Skrót GOZ oznacza gospodarkę obiegu zamkniętego, zwaną także mianem gospodarki cyrkularnej. Model ten zakłada maksymalne wykorzystanie wartości zasobów, jednocześnie minimalizując powstawanie odpadów dzięki zastosowaniu swoistego rodzaju zamkniętego obiegu, od którego pochodzi nazwa. Tego rodzaju system stoi w opozycji do tzw. gospodarki liniowej, prowadzącej do rosnącego zużycia surowców wraz ze wzrostem ilości odpadów.

Za podstawowy cel i ideę gospodarki obiegu zamkniętego uznać należy jak najdłuższe utrzymanie wartości zasobów biorących udział w procesie produkcyjnym oraz zwiększenie efektywności ich zużywania. Przejście na model GOZ stanowi oficjalny cel Unii Europejskiej w związku z planem transformacji gospodarczej. Należy również zaznaczyć, iż proces przejścia na system obiegu zamkniętego już się rozpoczął ? dnia 10 lutego 2021 r. Parlament Europejski przegłosował rezolucję 2021/C 465/03 w sprawie nowego planu działania dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym (2020/2077(INI)) obierając za cel osiągnięcie całkowicie zamkniętego obiegu do roku 2050. GOZ stanowi integralny, istotny element Europejskiego Zielonego Ładu oraz jest częścią 17 Celów Zrównoważonego rozwoju ? cel Odpowiedzialnej konsumpcji i produkcji został zdefiniowany w zgodzie z zasadami GOZ.

Biorąc pod uwagę wszystkie informacje powyższe można zadać sobie pytanie – jaki wpływ na gospodarkę oraz przedsiębiorstwa ma oraz będzie mieć opisywany system obiegu zamkniętego. Przede wszystkim warto zauważyć perspektywę nowych procesów i modeli biznesowych oraz potencjalne usprawnienie obecnych. Efektem tego jest znaczący rozwój technologii recyklingu, czy powstawanie nowych, jak m.in. sposoby wirtualizacji oraz wydłużanie okresu życia produktów – wyrażone Rezolucją Parlamentu Europejskiego z dnia 7 kwietnia 2022 r. w sprawie prawa do naprawy, 2022/2515 (RSP). Wprowadzenie tego rodzaju rozwiązań umożliwi naprawę urządzeń – co zgodnie z badaniami Eurobarometru preferuje 77% konsumentów UE. Wysokie koszty naprawy lub często po prostu brak jej możliwości sprawiają, iż konsumenci są często zmuszeni do zakupu nowych towarów, co bezpośrednio przyczynia się do wzrostu zużycia surowców oraz ilości elektrośmieci. Nowe przepisy pozwolą na maksymalnie długie korzystanie z produktu, co idzie w zgodzie zarówno z interesem konsumenta jak i polityką środowiskową UE.

System gospodarki obiegu zamkniętego przewiduje jednak znacznie więcej modeli, które mogą występować na różnych etapach – od produkcji, przez użytkowanie, aż po koniec życia produktu. Co więcej – nic nie stoi na przeszkodzie aby przedsiębiorstwo stosowało więcej niż jeden model. Przykładowymi rozwiązaniami GOZ są:

• Cyrkularne surowce – oparcie produkcji na surowcach cyrkularnych, tj. możliwych do wykorzystania w obiegu zamkniętym (pozyskiwanych z recyklingu lub odnawialnych i możliwych do zwrócenia do cykli technicznych/biologicznych)
• Odzysk produktów ubocznych – działanie umożliwiające użycie produktów ubocznych bądź resztek z jednego procesu produkcji jako wkładu do innego procesu
• Modyfikacja – naprawa, odświeżenie bądź poprawa produktu z jednoczesnym przedłużeniem gwarancji
• Naprawa – naprawa, odświeżenie bądź poprawa produktu bez przedłużenia jego gwarancji
• Produkt jako usługa – zapewnienie użytkownikowi końcowemu dostępu do funkcjonalności produktu bądź zasobu, zamiast samego produktu bądź zasobu
• Dostęp – podobnie jak w punkcie powyższym, zapewnienie użytkownikowi końcowemu dostępu zamiast posiadania, np. wypożyczając produkt
• Odzysk surowców – odzyskiwanie zużytych materiałów lub produktów celem ich wykorzystania w przyszłych procesach produkcji, wyrobach czy też łańcuchach wartości.

Wiele firm już rozpoczęło proces transformacji na model gospodarki obiegu zamkniętego ? co istotne, zmiany te nie charakteryzują wyłącznie dużych przedsiębiorstw takich jak m.in.: PGE (Centrum Badań i Rozwoju Gospodarki Obiegu Zamkniętego) czy Decathlon (linia produktów 2ND LIFE) ale również licznych mniejszych przedsiębiorców na terenie Polski i Europy.

Mając to na uwadze nie powinno dziwić, iż szeroko zakrojona transformacja ma miejsce już teraz. W kolejnej publikacji dotykającej problematyki GOZ omówione w sposób bardziej rozległy zostaną liczne rozwiązania i modele proponowane przez Gospodarkę Obiegu Zamkniętego.