Niestandardowe formy wyboru wykonawcy-aukcja, negocjacje i o czym jeszcze nie wspomniały Wytyczne?

Każdy kto jest beneficjentem środków pochodzących z funduszy Unii Europejskiej ten doskonale wie jak istotnym dokumentem są wytyczne kwalifikowalności wydatków. Ze świadomością jak istotny jest to dokument często w parze idzie również, co tu dużo mówić, dość negatywne nastawienie do rygoru jakie wytyczne narzucają beneficjentom, zwłaszcza w zakresie procedury wyboru wykonawców do realizacji projektów. Wytyczne wymagają, aby środki z funduszy unijnych były wydatkowane przy zachowaniu przejrzystości, transparentności oraz poszanowania uczciwej konkurencji i stworzenia możliwie wszystkim uczestnikom rynku wspólnotowego równych szans na wzięcie udziału w postępowaniach, w których wydatkowane są środki z funduszy UE.

Zapewnienie takich warunków wymaga jednak zachowania pewnych procedur, które uregulowane zostały w wytycznych, w ramach równie doskonale znanej beneficjentom zasady konkurencyjności. Ten kluczowy zbiór zasad przewiduje między innymi konieczność zamieszczania zapytań ofertowych w sposób jawny oraz udzielania zamówienia, finansowanego ze środków unijnych wykonawcy składającemu najkorzystniejszą ofertę zgodnie z jasno ustalonymi kryteriami wyboru, co od razu nasuwa na myśl tryb przetargowy.

Beneficjenci, zwykli więc często utyskiwać na to, że zasada konkurencyjności przez narzucanie takiego trybu utrudnia wydatkowanie środków i nie pozwala na elastyczność w działaniach. Problem w tym, że zasada konkurencyjności wcale takiego trybu nie narzuca. Oczywiście w momencie, kiedy należy porównywać między sobą konkurencyjne oferty, tryb przetargowy wydaje się być najbardziej oczywistym rozwiązaniem, przecież jest też stosowany jako tryb podstawowy w ramach innego aktu regulującego wydatkowanie środków publicznych, czyli ustawy prawo zamówień publicznych. PZP jest często utożsamiane z wytycznymi ze względu na wiele podobieństw i podobne cele, jednak nie można pomijać, że akty te posiadają również pewne znamienne różnice. Otóż wytyczne w odróżnieniu od PZP nie regulują konkretnego mechanizmu wyłaniania wykonawcy w ramach zasady konkurencyjności. Zastrzegają oczywiście spełnienie pewnych wymogów co do poszanowania zasad uczciwiej konkurencji jednak nie narzucają beneficjentowi, czy musi wyłonić on wykonawcę np. w drodze przetargu, czy też aukcji. Należy wręcz stwierdzić, że wytyczne nie zawierając tak szczegółowego uregulowania pozostawiają beneficjentowi pewną swobodę co do metod wyłonienia wykonawcy, oczywiście przy założeniu wyboru metody, która czyni zadość zasadom uczciwej konkurencji.

Jak zatem beneficjent może odpowiedzieć sobie na pytanie, czy dobrana przez niego metoda będzie wypełniała te zasady? I tutaj z pomocą może przyjść zaskakująco PZP. Biorąc pod uwagę, że ustawie tej przyświecają te same cele i ma ona również za zadanie ochronę zasad uczciwej konkurencji, jest ona więc idealnym źródłem metod wyboru wykonawcy. Kierując się bowiem zasadą „z większego na mniejsze” korzystanie z rozwiązań ustawy o wiele bardziej rygorystycznej niż wytyczne zapewnia spełnienie tych kluczowych wymogów. Natomiast w PZP możemy znaleźć wiele trybów, które właśnie mogą odpowiedzieć na potrzeby beneficjentów realizujących rozmaite projekty i wymagających wielu elastycznych rozwiązań, jak np. aukcje, negocjacje i konsultacje techniczne, czy konkursy. Kluczowe jest, aby przy korzystaniu z tych rozwiązań zadbać o transparentność i należyte informowanie wszystkich uczestników postępowań o zasadach na jakich wykonawca będzie wyłaniany.

Wytyczne zatem nie zawsze muszą być obciążeniem, a wręcz szansą na ukształtowanie postępowania w sposób dogodny dla beneficjenta.

Autor: Jędrzej Lutomski – aplikant radcowski