Odrzucenie oferty zawierającej niewłaściwą stawkę podatku VAT

Zarówno poprzednio obowiązująca ustawa Pzp, jak i aktualna, zawierają katalog przesłanek obligatoryjnego odrzucenia oferty, wśród których w praktyce często ma zastosowanie ta przesłanka, która dotyczy odrzucenia oferty zawierającej błędy w obliczeniu ceny lub kosztu. Stosowanie wspomnianej reguły nastręczało zamawiającym szereg problemów w tych sprawach, gdzie wykonawca zawarł w ofercie inną stawkę podatku VAT, niż wynikałoby to z obowiązujących przepisów.

Bardzo pomocne i porządkujące temat okazały się orzeczenia Sądu Najwyższego (uchwały z 20 października 2011 r., sygn. akt III CZP 52/11 i III CZP 53/11) z w których stwierdza się, że:

?Określenie w ofercie ceny brutto z uwzględnieniem nieprawidłowej stawki podatku od towarów i usług stanowi błąd w obliczeniu ceny, jeżeli brak jest ustawowych przesłanek wystąpienia omyłki?.

Wspomniane uchwały nie rozstrzygały jednak kwestii tego, jak ma postąpić zamawiający, który otrzymuje oferty z różnymi stawkami VAT (z których tylko jedna jest prawidłowa i jednocześnie właściwą jest stawka preferencyjna, np. 5% czy 8%, a zatem niższa od stawki podstawowej wynoszącej 23%), natomiast najbardziej korzystna jest ta oferta, która zawiera stawkę podstawową (23%).

W rozstrzyganiu takich spraw pomocne okazywało się orzecznictwo KIO, które w opisanym stanie faktycznym pozwalało na to, aby nie odrzucać oferty zawierającej wprawdzie błędną stawkę VAT (np. 23 zamiast 8%), jednak jednocześnie będącej ofertą najkorzystniejszą.

Podstaw takiego poglądu doszukiwano się w tym, że utrzymanie oferty zawierającej błędną stawkę VAT nie zakłóca w opisanym przypadku reguł Pzp, w szczególności zasady uczciwej konkurencji, bowiem najkorzystniejsza jest oferta, która z uwagi na zastosowaną podstawową stawkę VAT, zawierać winna ? z punktu widzenia reguł rynkowych ? wyższą cenę. Podkreślano też nieracjonalność działania zamawiającego, który odrzucając najbardziej korzystną ofertę zmuszony będzie ponieść wyższy koszt realizacji zamówienia, a więc podejmie działanie w większym stopniu uszczuplające finanse publiczne, niż gdyby wybrał ofertę ze stawką VAT 23%. Podkreślić także należy, że w takim przypadku rozliczenie między wykonawcą stosującym stawkę VAT 23%, a budżetem państwa jest dla budżetu państwa, co do zasady bardziej korzystne. 

Tego rodzaju poglądy, jakkolwiek wydające się uzasadnione i pozostające w zgodzie z duchem przepisów, aktualnie nie znajdują już potwierdzenia w najnowszym orzecznictwie KIO. Powołać warto chociażby następujące orzeczenia:

• KIO 2652/21 (wyrok z 7 października 2021 roku),
• KIO 3404/21 (wyrok z 6 grudnia 2021 roku),

w których stwierdza się, że okoliczność zastosowania przez wykonawcę niewłaściwej stawki podatku VAT zawsze będzie prowadziła do odrzucenia oferty. Nakazuje się zatem zamawiającym zachowanie skrajnego formalizmu i sztywnego trzymania się przepisów Pzp dotyczących odrzucania ofert.

Autor: Mikołaj Maźwa, radca prawny