Orzecznictwo administracyjne o projektach

W związku z kontrolą projektów unijnych prowadzoną przez instytucje kontrolujące, a następnie organy administracji publicznej oraz stwierdzeniem wystąpienia nieprawidłowości, pojawiają się u beneficjentów decyzje o zwrocie części lub całości dofinansowania związanego z projektem.

Jednym z przykładów rozstrzyganych ostatnio naruszeń jest to dotyczące sposobu przeprowadzania rozeznania rynku dotyczącego konkretnego przypadku. Wątek ten rozstrzygnięto w decyzji Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej z dnia 22 czerwca 2022 roku, znak sprawy: DZF-XII.025.46.2021.DM.6. Minister w powołanej decyzji uchylił dotychczasową decyzję organu I instancji w części dotyczącej kwoty zwrotu i umorzył w tym zakresie postępowanie organu I instancji.

Sprawa, o której mowa dotyczyła beneficjenta, który dokonał naruszenia w zakresie sposobu przeprowadzania rozeznania rynku dotyczącego zakupu mebli (skutkującego nałożeniem korekty finansowej), co doprowadziło do naruszenia procedur, w szczególności umowy o dofinansowanie, wytycznych oraz fundamentalnych zasad regulujących udzielanie zamówień w ramach projektów współfinansowanych ze środków europejskich.

W wyniku kontroli przeprowadzonej przez Instytucję Pośrednicząca stwierdzono, że poniesione koszty zakupionych mebli były zawyżone o 40% w stosunku do cen rynkowych. To samo zdanie podzieliła IZ PO WER, która przyznała, iż Beneficjent nienależycie ustalił cenę rynkową usługi/towaru, wskutek czego poniósł nieracjonalny koszt, czyli koszt przekraczający cenę rynkową. Jednakże IP przy wskazaniu kwoty nieprawidłowości zastosowała korektę finansową w wysokości 25% wydatków dotyczących mebli, stosując pkt 26 Taryfikatora ujętego w załączniku do Rozporządzenia Ministra Rozwoju w sprawie warunków obniżania wartości korekt finansowych oraz wydatków poniesionych nieprawidłowo związanych z udzielaniem zamówień z dnia 29 stycznia 2016 roku (Dz. U. z 2021 r. poz. 2179; dalej jako: „rozporządzenie Ministra Rozwoju”).

Mając na uwadze zastosowanie przez IP sformułowania „nieprawidłowości”, należy w tym fragmencie rozwinąć na czym ono polega. Mianowicie nieprawidłowość zgodnie z art. 36 rozporządzenia 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 roku: „każde naruszenie prawa unijnego lub prawa krajowego dotyczące stosowania prawa unijnego, wynikające z działania lub zaniechania podmiotu gospodarczego zaangażowanego we wdrażanie EFSI, które ma lub może mieć szkodliwy wpływ na budżet Unii poprzez obciążenie budżetu Unii nieuzasadnionym wydatkiem”.

Wyróżniamy nieprawidłowości indywidualne lub systemowe. Przesłankami nieprawidłowości są:

1. naruszenie prawa: prawo unijne lub krajowe (ustawy, rozporządzenia, umowa o dofinansowanie projektu, wytyczne i zasady określone w umowie);
2. działanie lub zaniechanie podmiotu gospodarczego (podmiotem gospodarczym w tej sytuacji jest każda osoba fizyczna lub prawna, lub inny podmiot biorący udział we wdrażaniu pomocy z funduszy polityki spójności, z wyjątkiem państwa członkowskiego wykonującego swoje uprawnienia władzy publicznej);
3. realna albo potencjalna szkoda dla budżetu UE (szkoda realna występuje, gdy nieprawidłowość została wykryta po sfinansowaniu nieprawidłowego wydatku ze środków UE; szkoda potencjalna występuje, wtedy, gdy nie doszło do sfinansowania nieprawidłowego wydatku ze środków polityki spójności, lecz istniało takie ryzyko, gdyby nieprawidłowość nie została wykryta przed wypłatą tych
   środków).

Wracając do opisywanego w decyzji przypadku, Organ II instancji nie podzielił zdania organu I instancji, iż w należało zastosować Taryfikator ujęty w załączniku do rozporządzenia Ministra Rozwoju. Zgodnie bowiem z podstawowym założeniem przyjętym w rozporządzeniu, metodę wskaźnikową (z zastosowaniem taryfikatora) należy stosować dopiero wtedy, gdy jest niemożliwe zastosowanie metody dyferencyjnej tj. wtedy, gdy skutki naruszenia są pośrednie lub rozproszone i w związku z tym trudne do oszacowania.
Metoda dyferencyjna ma zawsze pierwszeństwo i polega na określeniu różnicy pomiędzy wysokością rzeczywiście wydatkowanych środków na dane zamówienie a wysokością takich wydatków w przypadku, gdyby naruszenie nie miało miejsca. IZ PO WER w opisanej decyzji uznało, iż konkretyzacja wysokości korekty finansowej w tejże sprawie powinna polegać na indywidualnym ustaleniu wysokości szkody spowodowanej ujawnionym naruszeniem. W przypadku, gdy mamy możliwość precyzyjnego wskazania wydatków poniesionych nieprawidłowo związanych ze stwierdzoną nieprawidłowością indywidualną wartość tej korekty finansowej jest równa wartości współfinansowania UE w ramach tej kwoty. Jednakże w przypadku pomniejszenia – wartości wydatków kwalifikowanych równej tej kwocie.

W tejże sytuacji IZ PO WER przychyliła się, aby ponownie dokonać ustalenia wysokości korekty finansowej przy zastosowaniu metody dyferencyjnej.

Autorka: Agnieszka Bednarska