Podwykonawco, nie daj się wykluczyć z waloryzacji wynagrodzenia! Czyli co musisz wiedzieć o waloryzacji jako podwykonawca.

Waloryzacja wynagrodzenia daje możliwość urealnienia ustalonej w umowie wysokości wynagrodzenia, o czym często mówi się w kontekście wynagrodzenia wykonawcy – ma on ustawowe prawo żądania zmiany wynagrodzenia oraz, jeżeli strony tak postanowiły – umowne. W obliczu wojny w Ukrainie i związanych z nią skutków, jak przerwanie łańcucha dostaw czy znaczny wzrost cen materiałów oraz w związku z wysoką inflacją wykonawcy coraz częściej sięgają po ten instrument.

Jak jednak przedstawia się kwestia wynagrodzenia podwykonawcy i czy może domagać się waloryzacji swojego wynagrodzenia?

Po pierwsze, należy pamiętać, że ustawa prawo zamówień publicznych obowiązuje w dużej mierze na linii zamawiający – wykonawca, zatem podwykonawca ma dość ograniczone podstawy ustawowe do żądania waloryzacji jak np. art. 455 p.z.p.  Należy zatem skłaniać się bardziej ku umownym podstawą do waloryzacji. Najdogodniejszą sytuacją jest oczywiście, jeśli wykonawca w umowie z podwykonawcą zawrze sam z siebie klauzule, które pozwolą podwykonawcy ubiegać się o waloryzację u wykonawcy. Praktyka pokazuje, że jednak takiej dobroduszności na próżno szukać uczestników procesu inwestycyjnego. Dużo częstszą sytuacją będzie zatem ta, w której wykonawca będzie miał obowiązek zawarcia takich postanowień w umowie z podwykonawcą.

A kiedy taka sytuacja występuje? Najpierw to sam wykonawca powinien mieć możliwość zwaloryzowania swojej umowy z zamawiającym a więc w stosunku i do jego umowy musi zajść obowiązek zamieszczenia w niej klauzul waloryzacyjnych.  Przymus ten z kolei zgodnie z art. 439 p.z.p. ma miejsce, jeśli umowa, której przedmiotem są roboty budowlane, dostawy lub usługi, została zawarta na okres dłuższy niż 6 miesięcy.

W takim przypadku braku podwykonawca dostaje do walki oręż w postaci art. 439 ust. 5 p.z.p., zgodnie z którym Wykonawca, którego wynagrodzenie zostało zmienione zgodnie z ust. 1-3, zobowiązany jest do zmiany wynagrodzenia przysługującego podwykonawcy, z którym zawarł umowę, w zakresie odpowiadającym zmianom cen materiałów lub kosztów dotyczących zobowiązania podwykonawcy, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

1. przedmiotem umowy są roboty budowlane, dostawy lub usługi;
2. okres obowiązywania umowy przekracza 6 miesięcy.

Co to oznacza dla podwykonawcy i w jaki sposób może on dochodzić swoich praw w tym zakresie?

Oznacza to, że w przypadku dokonania waloryzacji wynagrodzenia wykonawcy powinien on następnie dokonać zmian wynagrodzenia podwykonawcy. Prawo zamówień publicznych nakłada bowiem na wykonawcę obowiązek zwaloryzowania wynagrodzenia swoim podwykonawcom w zakresie odpowiadającym zakresowi powierzonych prac. Co istotne, waloryzacja wynagrodzenia wykonawcy, żeby wpływać na waloryzację wynagrodzenia podwykonawcy nie może jednak dotyczyć dowolnego zakresu,      a jedynie obejmującego okoliczności dotyczące podwykonawcy. Odbywa się zatem w zakresie odpowiadającym zmianom cen materiałów lub kosztów dotyczących zobowiązania podwykonawcy.

Obowiązek zwiększenia wynagrodzenia podwykonawcy dotyczy zatem wyłącznie zleconego mu zakresu prac przez wykonawcę i powinien odnosić się do konkretnych pozycji kosztowych będących podstawą waloryzacji dokonywanej na rzecz wykonawcy. Na wykonawcy ciąży w takim przypadku zobowiązanie do zmiany wynagrodzenia przysługującego podwykonawcy, z którym zawarł umowę, w zakresie odpowiadającym zmianom cen materiałów i kosztów zobowiązania podwykonawcy.

Jeżeli zatem wykonawcy zostało zwiększone wynagrodzenie, przykładowo w zakresie robót budowlanych, na podstawie wniosku popartego odpowiednimi pozycjami kosztowymi wskazującymi na zwiększone koszty poniesione przez podwykonawcę, a umowa między wykonawcą i podwykonawcą obejmuje wykonanie robót budowlanych, to wykonawca ma obowiązek zwiększyć również wynagrodzenie podwykonawcy, gdyż zakres działań objętych waloryzacją jest jednakowy – zmiana ta musi obejmować część zamówienia publicznego powierzonego do wykonania podwykonawcy, żeby warunek wskazany        w przepisie został spełniony.

Waloryzacja wynagrodzenia podwykonawcy w oparciu o art. 439 ust. 5 p.z.p., następować powinna automatycznie, w drodze porozumienia stron i zawarcia stosownego aneksu, po jej dokonaniu przez zamawiającego względem wykonawcy – wykonawca, którego wynagrodzenie zostało zmienione, zobowiązany jest do zmiany wynagrodzenia przysługującego podwykonawcy, z którym zawarł umowę, w zakresie odpowiadającym zmianom cen materiałów lub kosztów dotyczących zobowiązania podwykonawcy, jeżeli okres obowiązywania umowy przekracza 6 miesięcy.

W takiej sytuacji wykonawca jest obowiązany do uzgodnienia odpowiedniej zmiany łączącej go umowy z podwykonawcą. W przypadku zaniechania takiego obowiązku przez wykonawcę podwykonawca, po powzięciu informacji o dokonaniu waloryzacji, może skierować wniosek o dokonanie zmian w umowie i zwiększenie wynagrodzenia. Z przepisu tego można wywieść także, że waloryzacja na ww. zasadach dotyczy także dalszych podwykonawców.

Autor: Paulina Wiater